De eerste prioriteit is een gedeelde visie formuleren met alle betrokkenen (inclusief de inwoner) en een overzicht van het bestaande aanbod van hulp en ondersteuning. In het veld zien we dat veel organisaties, met alle goede bedoelingen ten spijt, vanuit eigen perspectief bedenken wat er moet gebeuren om het probleem eenzaamheid op te lossen. Zo ontstaat vaak een wildgroei aan activiteiten. Het onbedoelde gevolg is dat er geen overzicht is van alle interventies en dat er mooie kansen blijven liggen op het gebied van samenwerking en samenhang. Daarnaast is een deel van de inwoners die zich vaak eenzaam voelen nog onvoldoende in beeld. Hetzelfde geldt voor effectieve strategieën om hen te bereiken.
Sterke gemeenschap als antwoord op eenzaamheid
Een belangrijke voorwaarde voor een succesvolle aanpak is een gemeenschap die met elkaar in verbinding staat. Denk aan een buurt waarin individuele mensen en formele en informele organisaties gezamenlijk verkennen wat zij kunnen en willen bijdragen aan een gezonde en veilige omgeving. In zo’n situatie is sprake van een gemeenschap die vanuit de samenwerking haar inwoners in kwetsbare omstandigheden steeds meer kan ondersteunen.
Een goed voorbeeld is de integrale aanpak in Dordrecht, waar ook niet vanzelfsprekende partners (zoals sportverenigingen en culturele instellingen) hun werkwijze en aanbod aanpassen voor ouderen en in verbinding staan met andere partners in de wijk. Het bereik en de samenwerking tussen nieuwe partners groeit en de doelgroep komt steeds beter in het vizier. Bovendien worden ook vrijwilligers en mantelzorgers ontlast en ondersteund door de sterker wordende gemeenschap.
Van zorgvraag naar eigen kracht
Voor een effectieve gemeenschap pleitten we voor de benadering die is gestoeld op de theorie van positieve gezondheid van Machteld Huber. Niet de beperkingen, aandoeningen of het zorgaanbod staan centraal, maar het welbevinden, de zingeving en leef-plezier. Om gemeenschappen te ondersteunen om tot een aanpak te komen werkt JSO bijvoorbeeld met inclusieve tafels of actieonderzoek aan de hand van interviews en wijkgesprekken. Een ander voorbeeld is ‘Mi Mekaore’, een consortium van vrijwilligers en maatschappelijke organisaties in Dirksland. Zij werken aan een sterke gemeenschap waar mensen naar elkaar omkijken. Dit leidde o.a. tot een actieplan rondom preventie en vroegsignalering.
Deze voorbeelden laten zien dat een sterke gemeenschap bijdraagt aan de aanpak voor urgente problemen in het sociale domein. Eenzaamheid is er daar één van, net zoals armoede en psychosociale problemen dat ook zijn. Voor elk van deze uitdagingen pleiten wij voor bezinning (wat is nu het ‘probleem’ dat we bestrijden en wat is de stand van onze gemeenschap?) en actie (wat is er mogelijk in de gemeenschap, wat hebben inwoners nodig en hoe zetten we ambitie om in daden?). Alle ingrediënten van de oplossing zijn er al, soms hebben zij alleen het juiste duwtje nodig om tot wasdom te komen. Beginnen dan maar?